یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ویروسی در بین پرندگان به ویژه مرغ‌ها، بیماری نیوکاسل است. در مراکز صنعتی پرورش مرغ و مرغداری‌ها، این بیماری شدت بیشتری پیدا کرده و عوارض خاص خود را به همراه دارد. شناخت این بیماری برای پیشگیری از شیوع و همچنین کاهش خسارت‌های ناشی از آن اهمیت زیادی دارد. در این مقاله درباره ابعاد مختلف این بیماری که از رایج ترین بیماری های پرندگان است، صحبت می‌کنیم.
بیماری نیوکاسل چیست؟
بیماری نیوکاسل یک بیماری ویروسی و عفونی بسیار مسری در مرغ‌ها و بوقلمون‌ها است، اما سایر گونه‌های پرندگان (مانند اردک، غاز، شترمرغ یا کبوتر) نیز می‌توانند ناقل ویروس باشند، آن را گسترش دهند و خودشان به این بیماری مبتلا شوند. این بیماری در اثر عفونت با سویه‌های بدخیم ویروس نیوکاسل (NDV) ایجاد می‌شود.
دقت کنید که نیوکاسل برای مصرف‌کنندگان گوشت این پرندگان خطر جدی ندارد. اما مصرف گوشت آلوده می‌تواند باعث بروز آنفولانزای خفیف شده که بدون درمان‌های پزشکی نیز، درمان می‌شود.
با توجه به شیوع بالای این بیماری، دقت کنید که در صورت مشاهده علایم باید اقدام کنید. چرا که نه تنها آسیب زیادی به خود حیوانات بیمار وارد می‌کند، بلکه منجر به عواقب اقتصادی جدی برای صاحبان حیوانات می‌شود. دام‌های آسیب‌دیده باید فوراً کشته شده و برای جلوگیری از پخش شدن این بیماری، اقداماتی برای مسدود شدن راه‌های شیوع در نظر بگیرید.
تشخیص بیماری نیوکاسل
بیماری نیوکاسل بسیار مسری است. از زمانی که پرنده مبتلا به عفونت شده تا پیداشدن اولین علائم بیماری، حدود سه تا شش روز طول می‌کشد. نیوکاسل علائم متغیری را در پرندگان مبتلا ایجاد کند، اما پرندگان جوان نسبت به این بیماری حساس‌تر هستند. این بیماری ممکن است به شکل بسیار حاد تا بیماری خفیف یا تحت بالینی ظاهر شود. علائم آن بستگی به این دارد که سویه ویروس بیشتر بر کدام سیستم بدن تأثیر می‌گذارد (سیستم تنفسی، گوارشی یا عصبی). بیماری نیوکاسل می‌تواند شروع ناگهانی و مرگ و میر بالایی داشته باشد.
قابل توجه‌ترین علائم اولیه بیماری شامل موارد زیر می‌شوند.
- تخم‌مرغ با پوسته نازک یا بدون پوست
- علائم تنفسی مثل نفس‌نفس‌زدن، سرفه و عطسه
- علائم عصبی مثل لرزش، فلج‌شدن بال‌ها و پاها، پیچ‌خوردگی گردن، چرخش، اسپاسم و فلج
- علائم گوارشی شامل اسهال، مدفوع نازک و زرد مایل به سبز که برخی از آن‌ها با خون مخلوط شده است.
- کاهش جزئی یا کامل تولید تخم ممکن است رخ دهد. تخم‌ها ممکن است از نظر رنگ، شکل یا سطح، غیرعادی باشند و دارای آلبومین آبکی باشند.
بیماری نیوکاسل به سرعت در گله گسترش پیدا کرده و باعث بروز مرگ و میرهایی بدون هیچ علائم آشکار قبلی می‌شود. در این بیماری میزان مرگ و میر حیوانات بیمار تا 100 درصد است.
ممکن است بروز کامل بیماری کمی طول کشیده و کمی به تعویق بیفتد که با علائم زیر همراه است.
- بی‌تفاوتی شدید پرنده
- امتناع کامل از خوردن آب و غذا
- تنگی نفس
- پلک‌های متورم
- تاج‌های آبی
پرندگانی که قبلا به این بیماری مبتلا شده‌اند، بعدا به دلیل فلج‌شدن عضلات پا و بال و همچنین پیچ خوردگی گردن، راحت‌تر قابل تشخیص هستند.
شیوع بیماری نیوکاسل
این بیماری از طریق تماس مستقیم با مایعات بدن پرندگان آلوده، به ویژه مدفوع منتقل می‌شود. همچنین می‌تواند به طور غیرمستقیم از طریق افراد و اشیایی که با پرندگان آلوده در تماس بوده‌اند، سرایت کند. اشیایی که می‌توانند ناقل بیماری نیوکاسل باشند عبارتند از
- وسایل نقلیه
- تجهیزات
- لباس و انواع پوشاک
- آب و خوراک
پیشگیری و کنترل بیماری نیوکاسل
معمولا برای کنترل نیوکاسل، سویه‌هایی با درصد احتمال بیماری‌زایی بالا، هدف قرار می‌گیرند. کنترل‌ها در مورد پرندگان اهلی، بوقلمون‌ها، غازها، اردک‌ها، مرغ دریایی، بلدرچین، کبوتر، خروس‌ها، قرقاول و کبک‌هایی که برای پرورش یا در مزرعه نگهداری می‌شوند، اعمال می‌شود.
با توجه به اینکه بیماری نیوکاسل می‌تواند از طریق تماس با کبوترهای وحشی عفونی و سایر پرندگان وحشی یا به طور غیرمستقیم از طریق آلودگی خوراک یا اشیاء به طیور اهلی منتقل شود، بهتر است این دو نوع پرندگان را از هم جدا کنید.
به طور کلی، می‌توانید برای پیشگیری اصولی و گسترده از این بیماری اقدامات زیر را انجام دهید.
- واکسیناسیون گسترده زیر نظر دامپزشک
- رعایت موارد و اصول بهداشتی در محیط
درمان بیماری نیوکاسل
دوره این بیماری بین ۱۰ الی ۱۴ روز است و هیچ درمان قطعی وجود ندارد. البته ممکن است پرندگان آسیب‌دیده با مراقبت‌های حمایتی، طی این مدت بهبود یابند. آنتی‌بیوتیک‌ها را می‌توانید با مشورت دامپزشک به مدت ۳ تا ۵ روز برای جلوگیری از عفونت ثانویه مصرف کنید.
دقت کنید که . زمان واکسیناسیون پرندگان مختلف متفاوت است، اما معمولا بین 4 تا 8 ماهگی انجام می‌شود. این نکته را هم در نظر داشته باشید که تزریق واکسن قبل از ابتلا به بیماری موثر بوده و پس از آن هیچ فایده‌ای ندارد.
سوالات متداول در مورد بیماری نیوکاسل
۱- بیماری نیوکاسل پرندگان چیست؟
بیماری نیوکاسل یک بیماری ویروسی و عفونی بسیار مسری در مرغ‌ها و بوقلمون‌ها است، اما سایر گونه‌های پرندگان (مانند اردک، غاز، شترمرغ یا کبوتر) نیز می‌توانند ویروس را حمل کرده، آن را گسترش دهند و خودشان به این بیماری مبتلا شوند. این بیماری در اثر عفونت با سویه‌های بدخیم ویروس نیوکاسل (NDV) ایجاد می‌شود.
۲- علایم بیماری نیوکاسل پرندگان چیست؟
بی‌تفاوتی شدید، امتناع کامل از خوردن آب و غذا، تنگی‌نفس، پلک‌های متورم و تاج‌های آبی از جمله علائم بیماری نیوکاسل در پرندگان است.
۳- آیا بیماری نیوکاسل پرندگان قابل پیشگیری است؟
مهم‌ترین اقدام برای کنترل این بیماری، انجام واکسیناسیون برای پیشگیری از ابتلا است.
